ترس از ماهي يا (Ichthyophobia)، در واقع به ترس غير منطقي، شديد و مداوم از هر نوع ماهي گفته مي‌شود كه پاسخ اضطرابي فوري ايجاد مي‌كند. همچنين ماهي هراسي يكي از انواع اختلالات فوبياي خاص است كه در دسته اختلالات اضطرابي قرار مي‌گيرد. عوامل مختلفي مانند تجربه ناگوار، شنا كردن در دريا و مواجهه با ماهي‌ها و حتي قوه تخيل مي‌تواند در ايجاد اين اختلال نقش داشته باشد. خوشبختانه فوبيا و مخصوصا ترس از ماهي درمان پذير بوده و از روش‌هاي گوناگوني براي بهبود افراد مي‌توان بهره برد. در ادامه به علل، علائم و بهترين راهكارهاي درمان ماهي هراسي خواهيم پرداخت. براي آشنايي با ساير انواع فوبياي حيوانات كليك كنيد.

 منبع: ترس از ماهي | علائم ، علل و درمان استرس ماهي

ترس از ماهي

ترس از ماهي نوعي اختلال فوبياي خاص است كه به ترس غيرطبيعي و شديد از ماهي زنده يا مرده و يا ترس از خوردن ماهي گفته مي‌شود. اين مورد مي‌تواند بر زندگي روزمره فرد تأثير منفي بگذارد و منجر به احساس اضطراب و استرس شود. فوبياي ماهي ممكن است براي ساير افراد خنده‌دار يا احمقانه به نظر برسد، اما بايد توجه كرد فردي كه فوبياي ماهي دارد، اين ترس را به‌اندازه كافي واقعي مي‌داند و حتي با ديدن يا فكر كردن به ماهي دچار يك حمله وحشت‌زدگي مي‌شود.

بيشتر افرادي كه از فوبياي ماهي رنج مي‌برند، به‌راحتي مي‌پذيرند كه ترسشان غيرمنطقي و صرفاً در ذهن آن‌ها است، اما با توجه به اين موضوع همچنان آن را تجربه مي‌كنند. بنابراين درك اين نكته مهم است كه علي‌رغم شدت و قدرت تجربه احساسي و هيجاني منفي كه ممكن است فوبياي ماهي در فرد ايجاد كند، اين ذهن فرد است كه به وجود آورنده اين ترس غيرمنطقي است نه خود شيء يا محيط خارجي.

براي آگاهي بيشتر در زمينه اختلالات اضطرابي كليك كنيد.

شيوع ترس از ماهي

نتايج مطالعات متعدد نشان داده است كه ميزان شيوع فوبياي ماهي در زنان مردان متفاوت است به طوري كه زنان حدود دو برابر بيشتر از مردان هراس دارند. همچنين تفاوت‌هايي ازنظر سن در ميزان ابتلا به اين نوع ترس وجود دارد به طوري كه 45 درصد از مبتلايان زير 18 سال سن دارند.

علائم ترس از ماهي

علائم اين نوع ترس بسيار شبيه به ساير فوبيا­هاي خاص است و اغلب شامل موارد زير خواهد بود.

• گريه يا فرياد زدن بعد از ديدن ماهي واقعي يا تصوير ماهي
• حملات وحشت زدگي
• ناتواني در حفظ آرامش
• مشكل تمركز
• لرزش
• تغيير دماي بدن
• احساس سرگيجه
• تپش قلب
• خستگي و درد
• خشك شدن دهان
• عرق كردن زياد
• تنگي نفس از علائم ترس از ماهي
• ميگرن و سردرد
• فرار يا اجتناب از موقعيت‌هايي كه در آن ماهي وجود دارد

نشانه هاي اختلال ترس از ماهي معمولاً خودكار و غيرقابل‌ كنترل است و اغلب منجر به شكل‌گيري اقدامات شديدي براي جلوگيري از تجربه اضطراب مي‌شوند كه به‌عنوان رفتارهاي ايمني ‌بخش يا رفتارهاي اجتنابي شناخته مي‌شوند. با گذشت زمان، اين علائم تبديل به عادت شده و فرد زندگي با اين علائم را مي‌پذيرد. بااين‌حال در اكثر موارد، ممكن است فوبياي ماهي باگذشت زمان وخيم‌تر شود، زيرا انجام رفتارهاي ايمني بخش به دليل كاهش اضطراب موقتي روزبه‌روز در زندگي فرد افزايش مي‌يابد.

همان‌طور كه بيان شد، متأسفانه اين رفتارهاي ايمني بخش در كاهش اضطراب افراد مبتلا، تأثير مطلوب و بلندمدتي ندارند و در واقع منجر به تقويت اين ترس مي‌شوند. به دليل فوبياي ماهي، بسياري از افراد از شنا يا حتي پياده‌روي در ساحل يا نزديكي آن هراس دارند. برخي از افراد از رفتن به نزديكي آكواريوم يا هر پارك تفريحي، رستوران و… كه در آن ماهي وجود دارد اجتناب مي‌كنند. در موارد شديدتر، افراد ممكن است حتي از مراجعه و رفت‌وآمد با دوستاني كه در خانه خود آكواريوم دارند يا به آبزيان علاقه دارند خودداري نمايند.

دلايل ابتلا به ترس از ماهي

فوبياي ماهي مانند ساير فوبياها به‌طور عمده در كودكي شروع مي‌شود. اما برخي ديگر از علل بروز ترس از ماهي در ادامه آورده‌ايم.

• ترس فرد از ماهي ممكن است نتيجه تجربيات منفي باشد كه مي‌تواند به‌صورت مستقيم يا غيرمستقيم با شيء يا ترس موقعيتي در ارتباط باشد.
• در بعضي موارد فوبياي ماهي ممكن است ناشي از گاز گرفتن ماهي باشد يا به طريقي فرد مبتلا توسط يك فرد ديگر ترسيده شود. اين مي‌تواند منجر به شكل‌گيري خاطراتي اضطراب زا گردد كه ترس از ماهي را در پي دارد.
• كودكاني كه داراي قوه تخيل قوي هستند، معتقدند كه ماهي‌هاي كوچك به‌اندازه كوسه‌هاي بزرگ هستند و اين موضوع باعث مي‌شود تا كودك نسبت به ماهي‌هاي كوچك هم اضطراب پيدا كند.
• برخي افراد ممكن است به دليل تجربه غواصي و ديدن ناگهاني ماهي نسبتاً بزرگ دچار اين ترس شده باشند و اين ترس را به ساير ماهي‌ها تعميم داده باشند.
• برخي از مبتلايان به اختلالات اضطرابي و وسواسي معتقدند كه ماهي‌ها مسئول بسياري از بيماري‌ها هستند و مي‌توانند منجر به مسموميت جيوه شوند.

به‌طوركلي بايد گفت اين تجربه‌هاي ترسناك و باورهاي نادرست در زندگي افراد به‌طور مداوم در ذهن فرد پخش مي‌شود و همين امر منجر به شكل‌گيري هراس مادام‌العمر در مورد انواع ماهي‌ها خواهد شد.

چگونه بر ترس از ماهي غلبه كنيم؟

خبر خوب اين است كه اكثريت قريب به‌اتفاق افرادي كه از ترس ماهي رنج مي‌برند، با يك دوره روان‌درماني بهبود پيدا مي‌كنند. رويكردهاي روانشناسي قادر به ارائه طيف وسيعي از درمان‌هاي روان‌شناختي مختلف براي درمان فوبياي ماهي مي‌باشند. تحقيقات متعددي نشان داده‌اند كه درمان‌هاي شناختي و رفتاري براي درمان اين ترس بسيار اثربخش هستند. يك درمانگر قادر خواهد بود تا به فرد در كشف منشأ ترس و چگونگي برخورد با آن به روش مثبت كمك كند. بايد در نظر داشت كه مديريت ترس لزوماً به معناي عدم وجود ترس نيست، بلكه منظور از مديريت ترس يك پاسخ كنترل‌شده و منطقي در برابر تكانه‌هاي ترس است. در ادامه به بيان روش‌هاي روان درماني و دارو درماني خواهيم پرداخت.

براي آشنايي بيشتر در زمينه درمان فوبيا كليك كنيد.

حساسيت‌زدايي

در اين روش، به فرد كمك مي‌شود تا شرايطي كه باعث ترس مي‌شوند را از كمترين تا بيشترين ميزان ترس، طبقه‌بندي كند. براي مثال شايد در يك فرد، تماشاي تصوير ماهي كمترين اضطراب و قرار گرفتن در يك استخر پر از ماهي بيشترين اضطراب را ايجاد كند. سپس روانشناس به فرد كمك مي‌كند تا با ضعيف‌ترين ترس خود روبه‌رو شود. هنگامي‌كه فرد توانست علي‌رغم مواجهه با اين شرايط اضطرابش را كنترل كند، درمانگر مرحله بعدي را ارائه مي‌كند.

غرقه سازي

در اين روش فرد به‌طور ناگهاني و غيرمنتظره، با موضوع ترسش مواجه مي‌شود. نكته مهم اين است كه اين مواجهه بايد در يك‌زمان مشخص ادامه پيدا كند و به فرد اجازه نمي‌دهند كه محيط را ترك كند.

استفاده از داروها

داروهاي ضد اضطراب مي‌توانند علائم ترس را در فرد كاهش دهند. درنتيجه اگر شما تصميم داريد امروز با خانواده به تفريحي در كنار يك رودخانه برويد، داروها به شما در كنترل علائم كمك مي‌كنند. اما بايد توجه داشته باشيد كه دارو صرفاً علائم اضطراب شما را كم مي‌كند و تأثيري در درمان شرايط ندارد. علاوه بر اين، پس از مدتي بدن به ميزان داروي مصرفي عادت كرده و براي دريافت نتيجه مطلوب، مي‌بايست حجم بيشتري از دارو را مصرف كنيد. به همين خاطر، اكثر روانشناسان و روان‌پزشكان، دارو را در درمان فوبي‌ها مناسب نمي‌دانند.

براي شناخت بيشتر در زمينه داروهاي ضد اضطراب كليك كنيد.

براي دريافت مشاوره در زمينه ترس از ماهي مي‌توانيد در ساعت از روز براي مشاوره تلفني از طريق شماره 02191002360 با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي ذهن نو تماس حاصل نماييد.

سؤالات متداول